Żaden z powyższych na karcie do głosowania

„Czy na kartach do głosowania powinna być pozycja »Żaden z powyższych« dla tych, którzy nie chcą głosować na żadnego z przedstawionych kandydatów, ale chcą spełnić obywatelski obowiązek i głosować?” Blisko trzy czwarte obywateli odpowiada na to pytanie „Tak” – wynika z badań firmy Estymator dla „Newsweeka”.

Biorąc pod uwagę te głosy, Instytut Spraw Obywatelskich (INSPRO) postanowił rozpocząć wspólnie z dziennikiem „Fakt” kampanię obywatelską na rzecz wprowadzenia dodatkowej kratki. Co da wprowadzenie tej innowacji politycznej?

1. Zwiększy frekwencję. Na wybory pójdą Polacy, którzy pozostają w domach, bo nie chcą wrzucać pustych kart wyborczych, uznawanych dziś za głos nieważny.
2. Zmniejszy liczbę głosów nieważnych. Trafniej oceni poglądy obywateli, bo pozwoli ustalić, czy wyborca oddał pustą kartę wyborczą z powodu pomyłki czy też świadomie zagłosował „na nikogo”.
3. Daje wybór obywatelom, którzy chcą uczestniczyć w wyborach, a nie widzą na karcie wyborczej żadnego polityka godnego ich zaufania.
4. Kratka to sposób na rozliczanie polityków z ich pracy. Rozliczanie, które zostanie zauważone przez opinię publiczną, partie oraz media.
5. Pozwoli „policzyć się” tym, którzy nie są ani prawicą, ani lewicą, w rozumieniu dzisiejszych partii parlamentarnych. Doda im także odwagi, żeby animować nowe organizacje lub partie, działające po stronie obywateli. Duża liczba wyborców, głosujących na „Żaden z powyższych” stworzy potencjał do budowania kapitału społecznego.
6. Usprawni i zwiększy przejrzystość procesów głosowania i obliczeń wyników wyborów. Ograniczy różnym grupom interesu możliwość dowolnego interpretowania głosów nieważnych lub niskiej frekwencji.

Głosy krytyczne

W debacie publicznej na temat „Żaden z powyższych” pojawiły się również głosy krytyczne. Część oponentów zauważa, że dodatkowa kratka została wprowadzona w Rosji. To, ich zdaniem, dyskredytuje nasz pomysł. Sugerowanie, że to rozwiązanie ma to samo znaczenie w Polsce i w Rosji, jest jak porównywanie Izby Gmin w Wielkiej Brytanii i Izby Gmin zostawionej przez Brytyjczyków w latach 60. swoim koloniom. Ustrój angielski w Anglii działał, a w Kenii nie działał. „Żaden z powyższych” w Polsce będzie budować demokrację obywatelską, natomiast w Rosji, będzie ją być może niszczyć. Te dwa światy mają ze sobą niewiele wspólnego.

Obywatele debatują

Gorąca debata toczy się na profilu facebookowym „Obywatele decydują”, skupiającym blisko 53 tys. sympatyków. Oto jeden z głosów:

[…] krytyka nie jest czymś trudnym. Konstruktywna krytyka wymaga już trochę zaangażowania i wiedzy. Kratka „Żaden z powyższych” być może nie przyniesie efektu w postaci wybrania innych ludzi niż są przy władzy. Nawet nie być może a na pewno, ale też nie taka jej rola. Kratka ta ma zmotywować ludzi, którym się nie podoba, do tego, żeby poszli na wybory i to powiedzieli. Jak ktoś siedzi w domu to nie wiadomo czy dlatego, że ma to w d… […] czy, że nie wie na kogo głosować czy, że uważa, że jest zajebiście i nic zmieniać nie trzeba a władza i tak wygra czy, że jest do bani a jego głos i tak nic nie zmieni. Im więcej obywatel dostanie możliwości wyrażenia swojej opinii (nawet tak pozornie niewiele wnoszącej jak ta kratka) tym więcej obywateli będzie przy urnach. A to w przyszłości może skutkować tym, że więcej obywateli świadomie zagłosuje na inną kratkę niż „Żadna z powyższych” i wyborami przestaną rządzić „betony” partyjne. [podkr. – od red.] Wydrukowanie dodatkowego kwadracika dodatkowo nie kosztuje a pomóc chyba jednak może. [pisownia i interpunkcja oryginalna – przyp. red.]

Demokracja nieufnych

Ciekawy punkt widzenia, związany z kratką „Żaden z powyższych”, zaprezentował na kartach książki „Demokracja nieufnych” Iwan Krastewa, współzałożyciel think-tanku European Council on Foreign Relations:

Obywatele mają zresztą najróżniejsze powody, by głosować. Ale nagle wydarzyło się coś dziwnego i przerażającego. Gdy wyborcy oddali już głosy, okazało się, że liczba ważnych spośród nich nie sięga nawet 25 procent, przy czym partia prawicy zwycięża z 13 procentami, partia centrum otrzymuje 9 procent, a partia lewicy 2,5 procent. Było bardzo mało kart uszkodzonych i zaledwie garstka wyborców nie wzięła udziału w głosowaniu. Wszystkie pozostałe karty, ponad 70 procent oddanych głosów, były puste. Establishment, w tym wypadku i rząd, i opozycja, były zaniepokojone i zaskoczone. Dlaczego obywatele oddali nieważne głosy? Czego chcą? Jak udało im się zorganizować, by przeprowadzić takie głosowanie? Dlaczego nie zostali po prostu w domach, skoro nie mieli ochoty na nikogo głosować? [podkr. – od red.] Dlaczego nie zagłosowali na opozycję, skoro gardzą rządem? Albo dlaczego nie urządzili wiecu przed parlamentem lub nie zaatakowali poczty, skoro odrzucają, jak widać, cały system?

Wieści z frontu

Aktualnie czekamy na moment, kiedy posłowie zajmą się nowelizacją Kodeksu wyborczego. Szukamy sojuszników. Zapraszam obywateli do podpisania petycji. Osoby publiczne do bycia ambasadorami kampanii.

Więcej informacji

1. Apel do prezydenta Bronisława Komorowskiego z dnia 23.12.2014 r.

2. Fakt informuje o akcji