Nasze stanowisko ws. petycji obywatelskiej o OIU

  • dokument (pixabay.com)

Zostaliśmy poproszeni przez senacką Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji o zajęcie stanowiska w sprawie petycji o podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej dodania art. 17a i art. 17b w ustawie z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli. Poniżej prezentujemy nasze stanowisko:

„Szanowny Panie Przewodniczący,

na wstępie dziękuję za zwrócenie się z zapytaniem w sprawie petycji o podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej dodania art. 17a i art. 17b w ustawie z dnia 24 czerwca 1999 r. o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli (P10-56/22) do Instytutu Spraw Obywatelskich i docenienie naszego dorobku w temacie partycypacji obywatelskiej. Informujemy, że nasz projekt nowelizacji ustawy o obywatelskiej inicjatywie ustawodawczej jest na etapie oczekiwania na odpowiedź z Kancelarii Prezydenta RP. Przekazaliśmy go Prezydentowi Andrzejowi Dudzie w 2021 r., po uprzednim przekonsultowaniu jego zapisów z Rządowym Centrum Legislacji.

Odnosząc się do meritum petycji propozycja wprowadzenia art. 17a i 17b do ustawy o wykonywaniu inicjatywy ustawodawczej przez obywateli w brzmieniu zaproponowanym w petycji narusza art. 92 ust. 1 Konstytucji oraz zasady prawidłowej legislacji przez to, że;

  • zaproponowany art. 17a odnoszący do treści rozporządzeń, o których mowa w upoważnieniach w art. 9 ust. 4 i art. 17 ust. 3. nie spełnia wymogów art. 92 ust. 1 Konstytucji, gdyż obecna treść ustawy nie zawiera merytorycznego powiązania pomiędzy treścią art. 9 ust. 4 dotyczącym rozporządzenia w sprawie wzoru wykazu podpisów obywateli popierających a treścią sprawozdania finansowego komitetu. Tym samym organ wydający rozporządzenie z art. 9 ust. 4, bez odpowiedniej materii ustawowej i tak nie miałby podstaw do wpisania w rozporządzeniu przepisów odnoszących się do „przejrzystości sprawozdania”. Z kolei upoważnienie z art. 17 ust. 3 ma co prawda powiązanie z przepisami zawartymi w ustawie, ale obecne przepisy nie zawierają właściwie żadnych przepisów merytorycznych określających zakres sprawozdania, co uniemożliwia rozwinięcie szczegółów na poziomie podustawowym. Nadto zaproponowana wytyczna nie spełnia w tym przypadku wymogów określoności przepisów. Trudno ustalić co ma znaczyć „przejrzystość” sprawozdania. W powszechnym znaczeniu chodzi tu o jasność, prostotę, pod tym względem obecne rozporządzenie z dnia 27 sierpnia 2001 r. w sprawie wzoru sprawozdania o źródłach pozyskanych funduszy na cele inicjatywy ustawodawczej wykonywanej przez obywateli oraz szczegółowego zakresu zawartych w nim informacji jest bardzo przejrzyste. Chyba jednak chodzi o bardziej szczegółowy zakres informacji w sprawozdaniu, aby móc prześledzić całość działalności finansowej komitetu i poddać ją kontroli. W tym przypadku dla zapewnienia zgodności z art. 92 ust. 1 Konstytucji należałoby rozszerzyć materię ustawową przez zmianę przepisów merytorycznych, a nie tylko prze dodania pozornych i nieprecyzyjnych wytycznych;
  • podobne zastrzeżenia budzi art. 17b. Zaproponowane brzmienie jest zbyt lakoniczne. Samo dopuszczenie w ust. 1 zbierania podpisów „z użyciem technik informatycznych” to uregulowanie zbyt ogólne, jeśli ma ono decydować o wykonywaniu konstytucyjnie określonego prawa. W istocie takie upoważnienie miałoby charakter upoważnienia blankietowego dającego dowolność w jego realizacji. Przewidziany natomiast w ust. 2 zakres upoważnienia (sformułowanego zresztą z istotną wadą braku określenia formy w jakiej ma działać minister) i wytyczne nie pozwolą na wydanie aktu wprowadzającego nową formę poparcia obywatelskiego projektu ustawy.

W razie pytań, pozostajemy do dyspozycji.”

Stanowisko (pdf)