Budżet obywatelski, to specjalnie wydzielona kwota, o której spożytkowaniu może zadecydować każdy mieszkaniec gminy. To także możliwość przygotowania i zgłoszenia osobistych propozycji zadań, które zostaną publicznie przegłosowane i zakwalifikowane do zrealizowania w bieżącym roku.

Podobne działania, mające na celu wzmocnienie aktywności obywatelskiej i przyczynienia się do lepszego dysponowania publicznymi pieniędzmi, stosowane są na całym świecie. Jednak analiza mechanizmów związanych z funkcjonowaniem partycypacji w Polsce pokazuje, że mamy do czynienia z nią tylko w pewnym skromnym zakresie. Do bezpośredniej decyzji obywateli zostaje przekazane jedynie około 1% wszystkich pieniędzy, posiadanych do spożytkowania przez gminę.

Konkretne wymiary partycypacji obywatelskiej dokonywane są w różnym stopniu:

• prawo zgłaszania propozycji przysługuje głównie indywidualnym osobom lub organizacjom (którzy zbiorą poparcie innych mieszkańców),
• wybór propozycji odbywa się w drodze głosowania bezpośredniego lub elektronicznego, w którym mogą brać udział wszyscy mieszkańcy (czasami pojawiają się ograniczenia wiekowe, co eliminuje część internautów),
• w większości przypadków realizatorami przedsięwzięć nie są pomysłodawcy a zewnętrzni podwykonawcy,
• realizacja działań nie jest kontrolowana społecznie.

W przypadku budżetu obywatelskiego, nie ma możliwości otrzymania pieniędzy “do ręki”, czy dla konkretnej organizacji lub firmy. By zadania, które zostaną zgłoszone, zostały zrealizowane poprawnie, muszą przejść przez szereg procedur urzędowych i pojawić się w postaci przetargów dla firm, konkursów, bądź zostać wykonane przez miasto.

W tym roku Łódź, w ramach budżetu obywatelskiego, otrzymała 20 mln złotych. Kwota została podzielona na projekty ogólnomiejskie i lokalne. Na każdy rejon przeznaczono 15% budżetu, czyli 3 mln złotych. 25% kwoty (5mln) zarezerwowano na projekty mające przyczynić się do podniesienia jakości życia w mieście.